Monday, July 13, 2015

Τα πρώτα μέτρα για την ανασυγκρότηση: ένα μεταβατικό πρόγραμμα, Α. Αγγελοπούλου


Κριτική στην μονογραφία του Αγγέλου Αγγελοπούλου - Τα πρώτα μέτρα για την ανασυγκρότηση: ένα μεταβατικό πρόγραμμα
Σήμερα μελέτησα την μονογραφία του καθηγητού οικονομικών Άγγελου Αγγελοπούλου «Τα πρώτα μέτρα για την ανασυγκρότηση: ένα μεταβατικό πρόγραμμα», η οποία εκδόθηκε το 1946.
Ο καθηγητής Αγγελόπουλος, μία μεγάλη μορφή στον χώρο των οικονομικών σπουδών, έγραψε ένα μικρό βιβλίο για το πώς πρέπει να ανασυγκροτηθεί η κατεστραμμένη Χώρα μας από τα ερείπια του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου.
Μόλις έχει λήξει η ναζιστική κατοχή, και η Ελληνική οικονομία υποφέρει από έναν τεράστιο πληθωρισμό που συνθλίβει οικονομικώς τα λαϊκά στρώματα.
Διαφωνώ σε αρκετά σημεία με το έργο του, και σε κάποια άλλα συμφωνώ. Πιστεύω ότι πρέπει να γραφτούν πολλές μονογραφίες για το ζήτημα της ανασυγκροτήσεως διότι η σημερινή κατάσταση της Ελλάδος τείνει προς πλήρη οικονομική καταστροφή.
Ας ξεκινήσω με τα θετικά του στοιχεία. Δηλώνει ότι το νόμισμα για να σταθεροποιηθεί δεν χρειάζεται κάλυμμα σε χρυσό, ούτε συναλλαγματικά αποθεματικά στην Τράπεζα της Ελλάδος. Το νόμισμα πρέπει να έχει ως κάλυμμα την παραγωγική εργασία. Ό,τι νόμισμα και να έχουμε, σκληρό ή μαλακό, χωρίς επένδυση στην παραγωγική εργασία του Λαού, θα εμφανίσει πληθωριστικά φαινόμενα. 

Σε αυτό το σημείο συμφωνώ με τον καθηγητή Αγγελόπουλο.

Ισχυρίζεται ότι κάνει κακό στην οικονομία τόσο ο πληθωρισμός όσο και ο αντιπληθωρισμός. Ζητά σταθερότητα τιμών, μισθών, και νομίσματος.
Εις ό,τι αφορά την γενικότερη αντίληψή του περί εθνικής οικονομίας, υποστηρίζει τον εξαγωγικό προσανατολισμό της.
Ζητά τα έκτακτα μέτρα που θα ληφθούν, να μην είναι αποσπασματικά, αλλά να ενταχθούν σε ένα γενικότερο αναπτυξιακό σχέδιο.
Ο Αγγελόπουλος είναι κρατιστής και κεϋνσιανιστής. Η οπτική του γωνία στα δημόσια οικονομικά πάντα έχει επίκεντρο το κράτος.
Ο καθηγητής προτείνει πολιτική πλήρους απασχολήσεως, δηλαδή βάλτε τον κόσμο να δουλεύει σε κατασκευή γεφυρών, δρόμων, κλπ. Κλασσική αποτυχημένη συνταγή των κεϋνσιανιστών, η οποία στην προσπάθειά της να αυξήσει την απασχόληση, αδιαφορεί για την κακή κατανομή πόρων και εργασίας, όπως και για την αποδοτικότητα της εργασίας. Αν έτσι κέρδιζε η οικονομία, τότε θα έπρεπε να κατασκευάζουμε δρόμους με στροφές αντί για ευθείες, προκειμένου να απασχολούνται περισσότεροι εργάτες.
Ο Αγγελόπουλος διαχωρίζει τις τακτικές από τις παραγωγικές δαπάνες στον κρατικό προϋπολογισμό, και ζητά οι μεν τακτικές να χρηματοδοτούνται από την φορολογία, οι δε επενδυτικές από δάνεια.
Επειδή τον καιρό που συνέγραψε την μονογραφία του η Ελλάδα ήταν σε οικτρή κατάσταση με χιλιάδες πολίτες αστέγους, ορφανά, ασθενείς, πεινασμένους, προτείνει την επιβολή δελτίων τροφίμων και βασικών ειδών προκειμένου να αντιμετωπιστεί η κατάσταση. Στην ουσία αντιγράφει την πολιτική του John Kenneth Galbraith, και όλων των κρατιστών.
O Galbraith ήταν από τους βασικούς παράγοντες της Αμερικανικής διοικήσεως που επέβαλε παντού ελέγχους, ποσοστώσεις, και δελτία κατά την διάρκεια του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου στις ΗΠΑ.  
Ο Αγγελόπουλος θεωρεί ότι το κράτος δι’ αυτού του τρόπου θα αντιμετωπίσει την φτώχεια και τους μαυραγορίτες.
Εγώ διαφωνώ πλήρως με αυτή την άποψη διότι βασίζεται σε ένα ψευτοδίλημμα: είτε κρατισμός, είτε ιδιωτικός μαυραγοριτισμός. Ένα καθεστώς έχει πολλές επιλογές για να αποφύγει συγχρόνως τα αρνητικά του κρατικού συγκεντρωτισμού και της ιδιωτικής αισχροκέρδειας.
Ο Αγγελόπουλος προτείνει την κρατικοποίηση όλων των μέσων μαζικής μεταφοράς. Προτείνει το εμπόριο καπνού να καταστεί κρατικό μονοπώλιο διότι, λέει, με τα τσιγάρα της ελεύθερης αγοράς, το κράτος χάνει έσοδα. Οι γνωστές κρατικιστικές αγκυλώσεις.
Εις ό,τι αφορά τα έσοδα του κράτους, αποδεικνύεται ότι δεν διέθετε φαντασία και τόλμη. Απαιτεί μία φορομπηχτική πολιτική. Προτείνει η φορολογία του κύκλου εργασιών να πλήττει την παραγωγή, το έτοιμο προϊόν, και όχι την τελική τιμή καταναλωτού, διότι ισχυρίζεται ότι ο έμπορος καρπώνεται τον φόρο και δεν τον αποδίδει στο κράτος.
Το πρόβλημα του καθηγητού Αγγελοπούλου στην συγκεκριμένη περίπτωση δεν είναι αν ο φόρος κύκλου εργασιών πλήττει την παραγωγή, αλλά το αν θα τον εισπράξει το κράτος.
Εννοείται ότι διαφωνώ πλήρως με οιονδήποτε φόρο πλήττει την παραγωγή αγαθών. Τον θεωρώ ληστεία και αντικίνητρο για την αύξηση της παραγωγής.
Το κράτος πρέπει να επιβραβεύει όσους παράγουν και όσους επανεπενδύουν τα κέρδη τους στην παραγωγή. Θα μπορούσε να τιμωρεί όσους ενθυλακώνουν τα κέρδη και προσπαθούν να τα διοχετεύσουν στο εξωτερικό. Αλλά σε καμμία περίπτωση δεν επιτρέπεται να τιμωρεί δια της φορολογίας τα στάδια παραγωγής ενός προϊόντος, διότι αυτό έκανε ο φόρος κύκλου εργασιών, ο οποίος έχει αντικατασταθεί από τον ΦΠΑ.
Αξίζει εδώ να σημειώσουμε ότι αρκετοί οικονομολόγοι ισχυρίζονται ψευδώς ότι ο ΦΠΑ πλήττει τον τελικό καταναλωτή, επειδή ο καταναλωτής δεν μπορεί να τον συμψηφίσει όπως κάνουν οι έμποροι στις αγορές και στις πωλήσεις.
Ο ΦΠΑ όντως πλήττει τον τελικό καταναλωτή, αλλά επιπλέον πλήττει όλα τα στάδια της παραγωγικής διαδικασίας τιμωρώντας την πραγματική οικονομία.
Ο καθηγητής Αγγελόπουλος ζητούσε από τότε σκληρά μέτρα κατά της φοροδιαφυγής: περιουσιολόγιο, βιβλιάριο και μητρώο φορολογουμένων (σήμερα λέγεται ΑΦΜ), και φόρους οι οποίοι να πλήττουν την περιουσία και τα έσοδα.
Ισχυρίζεται ότι ωρισμένα σκληρά φορολογικά μέτρα έχουν σκοπό να τιμωρήσουν όσους ωφελήθηκαν οικονομικώς κατά την διάρκεια της κατοχής, και όσους αποθησαύρισαν χρυσές λίρες.
Έστω και έτσι, η οικονομική του λογική εδράζεται στην φορολαίλαπα. Πιστεύει ότι τα φορολογικά έσοδα θα αποφέρουν στο κράτος χρήμα ώστε να μην αναγκάζεται να τυπώνει συνεχώς και άρα να προξενεί νομισματικό πληθωρισμό.
Σε αυτό το σημείο έχω μία σοβαρή ένσταση. Ενώ ο καθηγητής Αγγελόπουλος σωστά λέει ότι το επιπλέον εκτυπωθέν νόμισμα δεν είναι πληθωριστικό εφ’ όσον επενδύεται στην παραγωγική εργασία, εν τούτοις υπονοεί ότι το κράτος δεν μπορεί να αποκομίσει δι’ άλλου τρόπου έσοδα.
Εγώ προτείνω το κράτος να δανείζει απευθείας ιδιωτικές επιχειρήσεις, και σε αντάλλαγμα να λαμβάνει μετοχές, εισπράττοντας μερίσματα.
Ενώ ο Αγγελόπουλος σωστά λέει ότι ο πληθωρισμός είναι η χειρότερη φορολογία που πλήττει τους πτωχούς, θεωρώ τραγικό λάθος να προσπαθεί ένα κράτος να αφαιρέσει χρήμα από την κυκλοφορία δια τη φορολογίας για αντιπληθωριστικούς λόγους.
Είτε πρέπει να αυξήσει την παραγωγή του, είτε πρέπει να παύσει την εκτύπωση νέου χαρτονομίσματος. Πάντως δεν πρέπει να αυξήσει την φορολογία του.
Η φορολογία είτε με την άμεση μορφή της (φόροι εισοδήματος, μισθωτών, καταναλώσεως, κλπ) είτε με την έμμεση μορφή της (πληθωριστικό χρήμα), είναι καταστρεπτική για την οικονομία και τον Λαό.
Η δική μου προσέγγιση έχει ως κέντρο την κοινωνία και το Έθνος. Προτείνω την διάχυση και την διασπορά πλούτου σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της κοινωνίας. Πρεσβεύω μία οικονομική πολιτική αποσκοπούσα στην δημιουργία πλούτου και στην αύξηση του πλούτου των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων.
Με απασχολεί να αυξάνωνται οι πόροι της κοινωνίας, και όχι να γίνεται μεταφορά πόρων από την κοινωνία στο κράτος. Το κράτος έχει ένα σωρό τρόπους να βρεί χρήματα, μεταξύ άλλων να τυπώσει.
Οι πολίτες όμως δεν έχουν πολλούς τρόπους να αναπληρώσουν το κεφάλαιο που τους υφαρπάζει μία κρατοκεντρική οικονομία.
Αυτό που εγώ θα τιμωρούσα σκληρά είναι η διαφυγή ρευστού από την Ελληνική οικονομία δια των εισαγωγών ξένων προϊόντων και ξένων εργαζομένων, την στιγμή που υπάρχουν αντίστοιχα Ελληνικά προϊόντα και εκατομμύρια Ελλήνων ανέργων.
Η οικονομική μου πρόταση εδράζεται στην πολιτική πλήρους παραγωγής*, σε αντίθεση με την κεϋνσιανική πολιτική πλήρους απασχολήσεως, η οποία αδιαφορεί για την αποδοτική ή μη αποδοτική κατανομή των πόρων.
Υποχρεωτική προτίμηση στα Ελληνικά προϊόντα. Εκβιομηχάνιση της χώρας. Υποχρεωτικός εξαγωγικός προσανατολισμός της οικονομίας. Κατάργηση της φορολογίας και ποινικοποίηση της φορολογίας. Κρατική επιδότηση υποχρεωτικής δημογραφικής αυξήσεως του πληθυσμού προκειμένου να αλλάξει το κλάσμα νέοι προς ηλικιωμένοι. Δασμολογικός προστατευτισμός της εγχώριας παραγωγής ή/και επιβολή ποσοστώσεων στα ξένα προϊόντα. Θεσμός μαθητείας για τους νέους ώστε να αποκτήσουν εργασιακή εμπειρία. Ανάπτυξη της ιδιωτικής πρωτοβουλίας μέσα σε ένα εθνοκοινωνικό και εθνοφυλετικό πλαίσιο. Υποχρεωτική πρόσληψη Ελλήνων έναντι των αλλοφύλων εργαζομένων και απέλαση των λαθρομεταναστών. Άτοκος δανεισμός για παραγωγικές επενδύσεις. Ωργανωμένη βιομηχανία μηχανουργικών κατεργασιών. Είναι μερικές από τις προτάσεις που υποβοηθούν μία πολιτική πλήρους παραγωγής, η οποία οδηγεί με την σειρά της σε πλήρη απασχόληση.
Η πολιτική πλήρους παραγωγής, δηλαδή οι εργοστασιακές μηχανές να δουλεύουν στο 100% των δυνατοτήτων τους, θα φέρει την πλήρη απασχόληση και όχι το αντίστροφο. Το να βάζουμε τους εργάτες να κάνουν οιαδήποτε μη-αποδοτική εργασία, συνεπάγεται μία τεχνητή μείωση της ανεργίας, και κυρίως κάκιστη κατανομή πόρων.
Κλείνοντας την κριτική μας στον καθηγητή Αγγελόπουλο, του αναγνωρίζουμε ότι σε σχέση με τους σημερινούς οικονομολόγους τύπου Μπαρουφάκη, κατανοούσε εις βάθος τα νομισματικά ζητήματα. Από την άλλη μεριά η κρατοκεντρική αντίληψή του οδηγούσε σε συγκεντρωτικές μονοπωλιακές αγκυλώσεις, στην δημιουργία μίας πανταχού παρούσης γραφειοκρατίας η οποία ελέγχει και ρυθμίζει τα πάντα στην οικονομία.
Η πάταξη της αισχροκέρδειας και του μαυραγοριτισμού δεν επιτυγχάνεται με τα κρατικά μονοπώλια. Στην Σοβιετική Ένωση οργίαζε η μαύρη αγορά εξαιτίας του παραγωγικού συγκεντρωτισμού. Εκεί συνέβαινε το αντίθετο απ’ ό,τι πρέσβευε στην μονογραφία του ο Άγγελος Αγγελόπουλος.  

Την ιδέα της πολιτικής πλήρους παραγωγής μου την έδωσε ο Henry Hazlitt, μελετώντας το κλασσικό του έργο Economics In One Lesson - The Shortest and Surest Way to Understand Basic Economics. Αν και συντηρητικός οικονομολόγος, κάνει πολύ καλή ανάλυση στο ζήτημα της πλήρους παραγωγής σε σχέση με την πολιτική πλήρους απασχολήσεως. 

1 comment:

  1. Τι οικονομικό μοντέλο είναι αυτό που προτείνεις; Πρόκειται για κάτι τελείως καινούργιο;

    ReplyDelete