Friday, September 26, 2014

Βιβλιοκριτική: «Οι Τούρκοι ανάμεσα στην Κίνα και το Βυζάντιο (552-659 μ.Χ.)»



Το σύγγραμμα του Στέφανου Κορδώση αναλύει μία περίοδο διεθνών σχέσεων στην Κεντρική Ασία η οποία δεν είναι και τόσο γνωστή στην Ελλάδα, μεταξύ 552 και 659 μαχχ. Εστιάζει στον ρόλο των Τούρκων στην ευρασιατική πολιτική, διπλωματία και στρατηγική.
Κατά τον 6ο και 7ο αιώνα μαχχ έχουν εμφανιστεί 4 αυτοκρατορίες στην Ανατολή. Βυζάντιο, Κίνα, Περσία, Τούρκοι. Οι τρείς πρώτες εδραίες αυτοκρατορίες, η τέταρτη νομαδική αυτοκρατορία.
Το βιβλίο αναλύει τις διπλωματικές επαφές και την στρατηγική των τεσσάρων εμπλεκομένων στο Μεγάλο Παιχνίδι στην Κεντρική Ασία εκείνης της εποχής.
Το Βυζάντιο ευρίσκεται σε πόλεμο με την Περσική αυτοκρατορία των Σασσανιδών. Και συμμαχεί με την Τουρκική νομαδική αυτοκρατορία και τους Χαζάρους κατά των Σασσανιδών.
Η Κινεζική αυτοκρατορία αντιμετωπίζει την Τουρκική απειλή με στρατηγική «διαίρει και βασίλευε» διασπώντας τους Τούρκους σε ανατολικά και δυτικά χανάτα.
Η Περσική αυτοκρατορία συμμαχεί με τους Αβάρους κατά των Βυζαντινών και των Τούρκων.
Στο τέλος της διαμάχης καταλύεται η Περσική αυτοκρατορία των Σασσανιδών και έτσι ανοίγει ο δρόμος για την εισβολή των Αράβων κατακτητών στα εδάφη της Περσίας και της Κεντρικής Ασίας.

Οι Πέρσες για πολλά χρόνια στέκονται μεταξύ Κίνας και Βυζαντίου ελέγχοντας τον δρόμο του μεταξιού (Silk Road). Αυτή την στρατηγικής σημασίας θέση διεκδικούν οι Τούρκοι προσπαθώντας με την σειρά τους να αποσπάσουν εδάφη που θα τους επιτρέψουν να ελέγχουν αυτοί το εμπόριο μεταξιού. Το μετάξι εκείνη την εποχή αποτελούσε είδος χρήματος.
Τα Τουρκικά νομαδικά φύλα εκείνη την εποχή έφθασαν μέχρι τον Εύξεινο Πόντο, κάτι που δεν είναι τόσο γνωστό στην Ελλάδα. Όπως δεν είναι πολύ γνωστή η στρατιωτική συμμαχία Βυζαντινών και Τούρκων εις βάρος της Περσίας.
Τον 7 αιώνα μαχχ, φθάνουν οι πρώτες βυζαντινές πρεσβείες στην Κίνα. Μεταξύ άλλων συζητείται η νέα κατάσταση στην Κεντρική Ασία μετά την πτώση των Σασσανιδών και η αντιμετώπιση του νέου κινδύνου, των Αράβων.
Στα θετικά του βιβλίου συγκαταλέγουμε την εξοχυνιστική έρευνα του θέματος, αποτέλεσε άλλωστε την διδακτορική διατριβή του συγγραφέως. Την παράθεση μεγάλης βιβλιογραφίας. Την προσεκτική διασταύρωση και απόδοση ονομάτων ηγετών, πρέσβεων, και στρατηγών, καθότι είναι δύσκολο να ταυτοποιηθούν τα ονόματα από κινεζικές, περσικές, και βυζαντινές πηγές λόγω της διαφορετικής αποδόσεως σε κάθε γλώσσα.
Συμφωνούμε με την άποψη του συγγραφέως ότι στην Ελλάδα δυστυχώς δεν γίνεται διάκριση μεταξύ Τούρκων στην εθνική καταγωγή και Τουρκόφωνων. Με αποτέλεσμα η Τουρκική νομαδική αυτοκρατορία αποτελούμενη από διαφορετικά έθνη και φύλα, να ταυτίζεται με το όνομα των ιδρυτών της, και η Τουρκική γλωσσική κοινότητα να ταυτίζεται με την τουρκική εθνική και φυλετική καταγωγή.
Αυτό το στοιχείο χρησιμοποιείται από το σημερινό Τουρκικό κράτος με ιμπεριαλιστικούς σκοπούς, για να προβάλλει διεκδικήσεις από τον Εύξεινο Πόντο και τον Καύκασο μέχρι την Κίνα.
Στα αρνητικά του συγγράμματος θεωρούμε την κουραστική παράθεση ονομάτων εμπλεκομένων σε ενδεχόμενες διπλωματικές αποστολές, άνευ ουσίας κατά την ταπεινή μας άποψη. Το σύγγραμμα του κ. Κορδώση θα μπορούσε να είχε επεκτείνει την εξεταζομένη χρονική περίοδο στον 8ο αιώνα αντί να περιοριστεί στο διάστημα 100 ετών, με σκοπό να καταγράψει περισσότερα γεγονότα.
Επίσης ενώ στο κεφάλαιο 8 παραθέτει το αναλυτικό εργαλείο που χρησιμοποιεί στο σύγγραμμά του, ήτοι το έργο του Carl Schmitt, “Nomos of the Earth”, δεν κάνει καμμία προσπάθεια να αναλύσει τα αίτια αναδύσεως των Τουρκικών νομάδων σε αυτοκρατορική δύναμη σε σχέση με τους άλλους λαούς της κεντρικής Ασίας.
Μήπως είχαν καλύτερες γνώσεις γεωγραφίας; εμπορίου; στρατιωτικής και διπλωματικής τέχνης; διοικητικής τέχνης; Δεν παίρνουμε καμμία απάντηση σε αυτό το θεμελιώδες ερώτημα, που κατά την προσωπική μας άποψη θα βοηθούσε τον αναγνώστη να εξάγει πολύτιμα συμπεράσματα.
Αντ’ αυτού το έργο Nomos of the Earth του Carl Schmitt χρησιμοποιείται ως εργαλείο για να θεμελιωθεί μία θεωρία διεθνών σχέσεων εκείνης της εποχής, μεταξύ των τεσσάρων αυτοκρατοριών.
Το συμπέρασμα του συγγραφέως είναι ότι σε αντίθεση με τις μετανεωτεριστικές θεωρίες διεθνών σχέσεων οι οποίες μιλούν υπέρ μίας παγκόσμιας αυτοκρατορίας (παγκοσμιοποίηση), η οποία θα καταργήσει την πολιτική ετερότητα και θα φέρει την διαρκή ειρήνη, οι τέσσερις αυτοκρατορίες(Βυζάντιο, Κίνα, Περσία, νομαδική Τουρκία), παρά τις οικουμενικές τους διακηρύξεις και αξιώσεις, είχαν αίσθηση των ορίων τους, αναγνωρίζοντας την πολιτική ετερότητα των αντιπάλων τους.
Χρησιμοποιούσαν τον πόλεμο ως εργαλείο πολιτικής χωρίς ποτέ να λησμονούν ότι ενδέχεται να αλλάξουν σύντομα στρατόπεδο συμμαχίας. Οι αυτοκρατορικές τους βλέψεις δεν εξάλειψαν τον πόλεμο, αντιθέτως τον όξυναν.  
Το έργο του κ. Στέφανου Κορδώση αφήνει μία σημαντική παρακαταθήκη στην Ελληνική βιβλιογραφία για την κεντρική Ασία. Ελπίζουμε να ακολουθήσουν και άλλα έργα Ελλήνων μελετητών γι’ αυτή την άκρως σημαντική για τα ελληνικά συμφέροντα περιοχή της υδρογείου.
Οι εκδόσεις Ποιότητα προσέφεραν στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό ένα πολύτιμο βοήθημα για την περαιτέρω μελέτη της Κεντρικής Ασίας.

No comments:

Post a Comment